หลายครั้งที่มีโอกาสได้สัมภาษณ์เกี่ยวกับเรื่องธุรกิจครอบครัว เชื่อไหมว่าปัญหาจากคุณผู้ชมทางบ้านที่จะโทรมาขอคำปรึกษามากที่สุด คือปัญหาเรื่องของการแก่งแย่งสมบัติกันของคนในครอบครัว ดังนั้นสิ่งที่ผู้เชี่ยวชาญจะย้ำกันบ่อยที่สุด คือการทำ “ระบบกงสี” เพื่อกันไว้ดีกว่าแก้
แขกรับเชิญเจ้าประจำที่จะมาให้ความรู้ในเรื่องของการทำธุรกิจครอบครัว ผ่านรายการ Smart Service นั่นคือ ผศ. ดร.เอกชัย อภิศักดิ์กุล คณบดี Extension School และผู้อำนวยการศูนย์ศึกษาธุรกิจครอบครัว มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย หลายครั้งที่ ดร.เอกชัย ได้เตือนถึงเรื่องการทำระบบกงสี ทำให้คุณผู้ชมทางบ้านที่ทำธุรกิจครอบครัว แต่ไม่เคยมีระบบกงสีมาก่อนเกิดความตื่นตัวที่อยากจะทำระบบกงสีมากขึ้น แต่บางท่านยังไม่รู้ว่าจะต้องเริ่มอย่างไร? ดั่งเช่นคำถามหนึ่งที่น่าสนใจจากคนดูทางบ้าน ดังนี้
“ สวัสดีค่ะ มีปัญหาอยากขอปรึกษา ที่บ้านทำน้ำพริกขาย กำลังจะเริ่มต้นส่งออก มีลูกๆ 2 คนมาช่วยกัน เราไม่เคยมีระบบกงสี ปกติก็ทำกันตามประสา ให้เงินเดือนกันไป อยากรู้ว่าถ้าแบบนี้จำเป็นไหมว่าต้องทำระบบกงสี? กงสีเหมาะกับธุรกิจแบบไหน และแบบไหนไม่จำเป็นต้องเป็นกงสีก็ได้? แล้วถ้าจะทำแบบกงสีต้องแบ่งยังไงเริ่มยังไง ช่วยแนะนำด้วยค่ะ ”
ซึ่งคำตอบของ ดร.เอกชัย คือ หากคิดอยากจะขยายธุรกิจครอบครัวให้เติบโตต่อไป ไม่ว่าจะอย่างไรการเงินก็ควรมีระบบ “กงสี” เพื่อป้องกันปัญหาการแก่งแย่งสมบัติ และการเอาเปรียบเรื่องเงินในอนาคต เงินกงสีนั้นเป็นเงินกองกลาง ธุรกิจครอบครัวไม่ว่าจะเล็กหรือใหญ่ก็ต้องมีกงสี วิธีการเริ่มต้น ยกตัวอย่างเช่น มีพี่น้อง 3 คน ผู้เป็นพ่อหรือแม่ก็ต้องมาพูดคุยกับลูกว่าตั้งแต่เดือนหน้าเป็นต้นไปรายได้ของบริษัท 5% จะต้องเอามาเข้าบัญชีกองกลาง(บัญชีกงสี) เพื่อต้องการขยายธุรกิจต่อไปในอนาคต หรือหากมีใครเกิดปัญหาทางการเงินก็สามารถยืมไปใช้ได้ แต่การยืมไปใช้ต้องกำหนดวันเอาเงินมาคืนกงสีให้ชัดเจน
แต่หากเป็นบริษัทที่ใหญ่ขึ้น มีผู้ร่วมผลประโยชน์มากขึ้น ก็จะเป็นนิติบุคคลก็อาจให้นิติบุคคลเข้ามาถือหุ้น นิติบุคคลถือหุ้นเท่าไหร่ก็เอาเงินให้เขาไป เขาก็จะเก็บเอาไว้เพื่อไปลงทุนต่อก็จะกลายเป็นลูกบริษัท แต่ไม่ว่าจะเป็นหุ้นลักษณะไหนก็ไม่ควรมีหุ้นใครใหญ่ไปกว่าหุ้นกงสี ต่อให้พี่น้องซื้อหุ้นกันเองก็ใหญ่สู้กงสีไม่ได้ ที่ต้องทำเช่นนี้ก็เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการซื้อหุ้นกันเองจนใครคนใดคนหนึ่งมาคุมอำนาจกงสีได้ทั้งหมด เป็นต้น
“ นี่คือความสำคัญของการทำระบบกงสีในธุรกิจครอบครัว แม้อาจจะไม่ได้การันตีว่าทำแล้วจะไม่เกิดการแย่งสมบัติ 100% แต่อย่างน้อยก็มีส่วนช่วยป้องกันบ้าง เพราะหากเกิดปัญหาขึ้นมาจริงๆปัญหานั้นก็จะเบาบางลง แต่หากไม่ทำระบบกงสีไว้ตั้งแต่ต้นเลย ปัญหาการแย่งสมบัติก็จะเกิดขึ้นได้ในอนาคต 100% อย่างแน่นอน ”
